به گزارش همشهری آنلاین، به فاصله اندکی از این اقدام، جبهه‌ای به طول ۱۳۰۰ کیلومتر در مرزهای غربی و جنوبی کشورمان گشوده شد. از این تاریخ، یعنی ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، تا اولین موشک‌باران تهران در سال ۱۳۶۳ روندی شکل گرفت که به «جنگ شهرها» معروف شد. بی‌گمان این رفتار با هنجارهای متعارف جنگی و معیارهای انسانی کاملا بیگانه بود؛ چه آنکه هدف قرار دادن غیرنظامیان و مناطق مسکونی ماهیتا با حملات نظامی به فرودگاه‌ها و پالایشگاه‌ها در آغاز جنگ متفاوت قلمداد می‌شد. از این رو، قصه جنگ در تهران شایسته بازخوانی است.
با اینکه حمله هوایی و موشکی عراق به شهرها و مناطق مسکونی ایران از نخستین روزهای تجاوز آغاز شد و با شدت ادامه یافت، در خرداد ماه ۱۳۶۳ وارد مرحله جدیدی شد. ایران عمق زیادی داشت و عراق برای هدف قرار دادن شهرهای چون شیراز، اصفهان و تهران نیاز به موشکی با برد بیش از ۶۰۰ کیلومتر داشت. صدام با دستکاری کلاهک اسکاد بی و کاهش وزن آن، شهرهای مرکزی ایران را هدف قرار می‌داد. ولی پرتاب موشک با چنین کلاهکی اصلا ارزش رزمی نداشت که از این رو، صدام به دنبال ساخت نسخه کامل‌تر و بومی اسکاد رفت که «الحسین» نامیده شد؛ یک اسکاد ارتقا یافته با طول بلندتر و کمی قطورتر. گفته شده با اوراق کردن دو اسکاد یک الحسین به دست می‌آمد. در نهایت برد ۶۴۵ کیلومتری به دست آمد؛ البته با کاهش وزن کلاهک و افزایش سوخت در فضای به دست آمده.
اسکاد بی موشک کم دقتی با خطای ۵۰۰ متر بود که گاهی خطای آن به ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ متر نیز می‌رسید و خطای الحسین نیز حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر بود. ولی همین برای صدام کافی بود؛ زیرا هدف، زدن شهرهای ایران بود. عراق طی جنگ با دریافت ۸۴۰ اسکاد از شوروی، دست کم ۲۰۰ الحسین به طرف شهرهایی مانند قم، اصفهان، شیراز و تهران شلیک کرد که حدود ۲۰۰۰ کشته به جا گذشت. الحسین دقیق نبود؛ چون صدام هرگز نمی‌خواست با آن هدف راهبردی در ایران را بزند، تنها محدوده‌ای را هدف گرفته و شلیک می‌کردند.
در حالی که ایران برای تعیین سرنوشت جنگ، اجرای عملیات نظامی پیشدستانه را در صحنه‌های نبرد با نفوذ به سرزمین دشمن دنبال می‌کرد، عراق به جای مقابله به مثل در میدان، حمله به مناطق غیرنظامی را برنامه‌ریزی کرده بود. در واقع، مهم‌ترین دلیل کشاندن دامنه جنگ به شهرها بیش از همه به ضعف عمومی ارتش عراق در پاسخگویی به حملات پی در پی نیروهای نظامی در جبهه‌ها بازمی‌گشت. با بررسی مراحل مختلف حملات هوایی و موشکی به شهرها و به ویژه تهران، که در این مرحله به دلایل سیاسی بیشتر هدف این گونه حملات بود، همین گزاره حاصل می‌شود.
مرحله اول ۶۴-۱۳۶۳: این مرحله از سوم اسفند ۱۳۶۳ آغاز شد و تا ۱۷ فرودین ۱۳۶۴ به‌مدت یک ماه و نیم ادامه یافت. این دوره همزمان با «عملیات بدر» از ۲۰ تا ۲۶ اسفند ۶۳ بود که با هدف تسلط بر جاده العماره و تصرف شهر بصره اجرا شد.
مرحله دوم ۱۳۶۴: این مرحله از ۷ تا ۲۴ خرداد ۱۳۶۴ ادامه یافت. این مرحله نیز با ظفر ۳ در منطقه عمومی سر پل ذهاب و گیلانغرب و عملیات میمک و قدس ۱ در غرب کشور به عنوان حلقه‌های تکمیلی عملیات بدر در خرداد ماه همزمان بود.
مرحله سوم ۱۳۶۵: این مرحله مقارن با عملیات‌های کربلای ۴ و ۵ یعنی به‌طور تقریبی از ۱۹ دی ۱۳۶۵ آغاز شد و تا ساعت ۱۲ پنجشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۶۵ به مدت ۴۲ روز ادامه یافت(در این مدت ۸ موشک نیز از سوی ایران به شهر بغداد شلیک شد.) ریاست جمهوری اسلامی ایران در پیام نوروزی خود در سال ۱۳۶۶ در مورد این مرحله از جنگ شهرها گفت: «جنگ شهرها و بمباران وحشیانه وسیع‌تر با اینکه سابقه داشت هرگز به وسعت و به سیاهی و دهشتباری سال گذشته نبود… مردم عمق دشمنی و خصومت دشمنان را حس کردند و جبهه جنگ به شهرها کشیده شد...»
مرحله چهارم ۱۳۶۶: در ۱۸ فرودین ۱۳۶۶ و همزمان با عملیات کربلای ۸ شروع شد و بویژه در طول عملیات‌های کربلای ۹، ۱۰ و فتح ۵ تا ۷ و نصر ۱ تا ۴ ادامه یافت و جنگ نفتکش‌ها و جنگ شیمیایی به اوج خود رسید.
مرحله پنجم ۱۳۶۶: جنگ شهرها در ۱۸شهریور۶۶ و در آستانه سفر دکوئیار دبیر کل وقت سازمان ملل متحد به تهران – و در واقع برای وادار کردن ایران به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان متحد – شروع شد و با شدت و حدت بیشتری نسبت به مراحل سابق ادامه یافت.
مرحله ششم ۱۳۶۶: در ۸ اسفند ۱۳۶۶ و با بمباران شدید شهر تهران و حومه آن شروع شد.
مرحله هفتم ۶۷-۱۳۶۶ : اواخر اسفند ۱۳۶۶ و اوایل فرودین ۱۳۶۷ با شدت بیشتری در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۶۶ آغاز شد و تا ۱۱ فروردین ۱۳۶۷ ادامه یافت.
آخرین مرحله از جنگ شهرها در ۲۱ فرودین ۱۳۶۷ از سوی عراق شروع شد و تا ۳۱ فروردین ۱۳۶۷ ادامه یافت. («۴۷۶۹ پرواز سیاه بر شهرهای سپید» به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه و سایر منابع)
در حقیقت، عراق از این کار ۲ هدف را دنبال می‌کرد؛ یکی هدف کوتاه‌مدت که جلوگیری از اجرای عملیات سرنوشت‌ساز و تعیین‌کننده ایران همراه با تخریب روحیه رزمندگان از بابت خانواده‌هایشان را مد نظر داشت، دیگری هدف بلندمدت محسوب می‌شد که انهدام منابع ارزی و درآمد کشور و همچنین به ستوه آوردن مردم و برانگیختن آنان برای مخالفت با جنگ و در نتیجه به تسلیم کشاندن جمهوری اسلامی و قبولاندن آتش‌بس بود به نحوی که مطلوب رژیم عراق باشد.
در مقاله «جنگ شهرها» مندرج در پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی و گزارش روزنامه همشهری با عنوان «آوار بمب‌ها بر سر شهر بی‌پناه» ، تعداد کل حملات هوایی در طول جنگ تحمیلی ۴ هزار و ۷۶۹ بار ذکر شده که از این تعداد ۹۲ حمله به تهران اختصاص دارد. این حملات ۷۶ هزار و ۸۷۳ کشته و مجروح در کل کشور بر جای گذاشت که دو هزار و ۵۹۷ نفر از آنان مربوط به تهران است.
نظر شما